زلزله در کشورهای پیشرفته خصوصا درزمینه ساختمان که درگیری نزدیکی هم با زلزله دارند ، همچون ژاپن و امریکا تقریبا مهار شده است ، آنان توانسته اند با بهینه سازی ساختمانهایشان و رعایت اصول ایمنی در ساخت و نظارت بر اجرا به نقطه ای برسند که بگویند در کشور ما زلزله بلا نیست ، بنابراین در ابتدا به شما پیشنهاد می کنیم در بخش «چگونه بسازیم» سایت با اصول اولیه محاسبات، طراحی ، ساخت و چگونگی نظارت ویژه برمراحل فوق آشنا شوید تا اگر در حال ساخت خانه ای برای خود هستید آنگونه بسازید که پس از زلزله باز در منزل خود در کنار خانواده محترمتان صحیح و سالم باشید .
چگونه آنچه ساخته ایم را ایمن سازی کنیم :
الف - ایمن سازی سازه و بنا
ایمن سازی یعنی مشخص نمودن نقاط ضعف یک ساختمان در طراحی واجرا و رفع آن این کار با توجه به پیچیدگی و تخصصی بودن آن باید توسط نیروهایی که دارای تخصص ویژه زلزله هستند انجام بگیرد.
ممکن است شما اکنون در ساختمانی زندگی میکنید که به تازگی به پایان رسیده و یا چند سالی از ساخت آن گذشته باشد ، برای چنین ساختمانهایی میتوانید از تخصصهای گروه ایمن سازی بهره ببرید ، کارشناسان این رشته قادرند پس از بازدید از ساختمان برای ایمن سازی منازل شما طرحهای مربوطه را ارائه کنند . برای آشنایی با نحوه عملکرد این گروه به بخش ایمن سازی سایت مراجعه کنید .
ب - ایمن سازی دکوراسیون و لوازم داخلی منزل
در صورتی که منزل شما در برابر زلزله دوام بیاورد ، ممکن است لوازم و دکوراسیون منزل موجب صدمه به اعضاء خانواده شما گردد پس ایمن سازی در داخل منزل را به همان اندازه ساخت جدی بگیرید !
1- تمام تابلو ها را به دیوار مهار کنید و از نصب تابلو بالای مکان خواب خود و فرزندانتان خوداری کنید
۲- کتابخانه . کمد لباس . ساعت دیواری ، کامپیوتر و هر چیزی که با سقوط آن موجب صدمه زدن به کودکتان میگردد را مهار و از مکان خواب او دور کنید
۳- تخت خواب را در کنار پنچره خصوصا پنجره های بدون پرده های کلفت قرار ندهید، شیشه های شکسته میتواند صدمات جبران ناپذیری به خانواده شما وارد کند ، فراموش نکنید که مشکلات زلزله با پایان حرکت زمین ، تازه آغاز می گردد .
4- میز توالت همسرتان را در مسیر خروج از اطاق خواب قرار ندهید .
5- نحوه قطع جریانهای آب و برق و شوفاژ و گاز را به اعضای خانواده آموزش دهید تا در صورت عدم حضور شما هم بتوانند اقدامات لازم را انجام دهند .
6- پس از پایان زلزله به دقت شیر های اصلی گاز را قطع کرده و بسیار دقت کنید که موجب آتش سوزی نگردید ، یک جرقه می تواند خطر ساز باشد ، روشن کردن چراغ اطاق یا یک روشن کردن یک کبریت برای روشنایی میتواند خسارت جبران ناپذیری را در پی داشته باشد ، در صورت روبرو شدن با آتش سوزی فراموش نکنید که به همان اندازه که خود آتش میتواند خطرناک باشد دود نیز میتواند موجب خفگی شما گردد . در صورتی که با دود ناشی از آتش سوزی روبرو شدید تا میتوانید در سطوح پایین زمین حرکت کنید تا کمتر مواد سمی را استنشاق کنید .
7- اگر در منزل آبگرمکن دارید آنرا حتما به دیوار مهار کنید، سوختگی کم از آوار نیست .
مقاوم سازی ساختمان ها در ایران
شاید یکی از عللی که باعث گسترش علم مهندسی عمران در گرایش عمران گشته است علاوه بر افزایش جمعیت که تقاضا برای مسکن را افزایش داده است مقاوم سازی ساختمان در برابر عوامل تخریبی طبیعی مانند زلزله است.چرا که ساختمانهایی که بدون در نظر گرفتن ضوابط دقیق مهندسی روز وحتی بناهای سنتی که با خشت و گل و چوب و سنگ و
ساخته می شوند دچار مشکل نمی شوند مگر آنکه روزی زلزله بیاید اما با توجه به گسترش این علم در سطح دنیا و استفاده سیستم آموزشی دانشگاههای ایران در بالاترین سطح و تربیت نیروهای متخصص در مقطع دکترا چرا هنوز برای این مهم فکری نشده است (با توجه به اینکه غالب نقاط ایران از استعداد زلزله خیزی برخوردار است) و هر از چند گاهی زلزله باید تعدادی زیادی از برادران و خواهران ما را از ما جدا کند و تمام ارگانهای کشور بسیج شوند تا فقط به امداد بخش کو چکی از خسارت دیدگان به صورت مقطعی بپردازند.
آیا زمان آن نرسیده تا فکری برای این امر شود و از وارد شدن این همه خسارات مالی و جانی جلو گیری شود؟
بررسی برخی علل وارد شدن خسارتهای سنگین زلزله:
۱-مسئولین
۲-مردم
۱-مسئولین
شاید عمده مسئولیت اتفاق افتادن این فجایع مسولین ذیربط و دست اندرکاران مربوطه مانند سازمان مسکن وشهرسازی و
می باشد
برخی از علل عبارتند از:
۱-عدم وجود نظارت قوی بر ساختمان سازی در کشور:
متاسفانه سیستم قوی نظارتی در بخش ساختمان سازماندهی نشده است.(لازم به ذکر است برخی کشورها دارای پلیس ساختمان هستند که با قاطعیت در این زمینه فعالیت می کنند)به عنوان مثال اگر از ساختمانهای خشتی و ساختمانهایی که به هر دلیل بدون ضوابط مهندسی طراحی و ساخته شده اند انتظار مقاومت نداشتیم آیا انتظار زیادی است که ساختمانهای دولتی که با صرف هزینه های کلان از بیت المال مسلیمن و عمدتا زیر نظر سازمان مسکن و شهر سازی ساخته شده است نیز مانند ساختمانهای خشتی از بین روند.(تخریب ساختمان بانک ملت که در سال ۱۳۸۱ ساخته شده و یا سایر ساختمانهای دولتی دلیلی بر این مدعا است)
۲-بالا بودن هزینه و نایاب بودن مصالح اولیه واستاندارد ساختمان سازی مانند سیمان ،تیر آهن ،آرماتور و
.و دخالت دلالها در این زمینه هر چند که برخی مسئولین (وزیر مسکن و شهر سازی )عدم رعایت ضوابط مهندسی مانند شناژ را علت تخریب برخی منازل اعلام کرده اند.واین حرف از جهتی گزافه نیست ؟!!
اما آقای وزیر وسایر مسولین محترم آیا مردم با خود و خانواده خود دشمنی دارند که به این ضوابط دقت نکنند ویا از یک سو به علت ضعف بنیه اقتصادی و از سوی دیگر دخالت دلالها که اجناسی همچون سیمان و
را با قیمت دولتی دریافت کرده و با قیمت بازار آزاد (بازار آزاد کاذبی که خود مسبب ایجاد آن هستند) در اختیار مردم قرار می دهند و مردم نیز برای اینکه آلونکی هر چند غیر مستحکم برای خود و خانواده خود بسازند مجبور به عدم رعایت ضوابط مهندسی می شوند.
۳-عدم برخورد قاطع و قضایی با متخلفین امر ساختمان سازی:
متاسفانه کمتر شنیده یا دیده ایم که با اشخاصی که با قصد کسب منفعت و بدون توجه به ضوابط مهندسی اقدام به ساختمان سازی می کنند برخورد شود هر چند که آقای ستاری اعلام کرد که این گونه اشخاص شناسایی و مورد پیگرد قرار خواهند گرفت ولی با توجه به سابقه مبارزه با مفاسد اقتصادی که هر چند با پیگیری مسئولین دلسوز ولی با کارشکنی متنفذین و
همراه بود و در این راه در مقابل قوه قضاییه اقدام به برپایی جنگ روانی و متهم به سیاسی کاری و جناحی عمل کردند و حتما با گام برداشتن مسولین قوه قضاییه در راه مجددا به جناحی بودن متهم میشوند.
حداقل اگر آقازاده ها اجازه دهند علیه معماران واشخاصی که ارگ بم را ۲۰۰۰ سال پیش بدون رعایت ضوابط مهندسی و رعایت آیین نامه ۲۸۰۰ که در سال ۱۳۷۸ به تصویب رسیده ،ساخته اند وباعث مرگ چند نفر شده اند اعلام جرم و آنها را جهت پاره ای توضیحات به محاکم قضایی فراخوانده شوند.!
از دیگر علل می توان به این موارد اشاره کرد.
۴-عدم تلاش جدی در راستای بالا بردن فرهنگ مقاوم سازی ساختمان در میان مردم
۵-عدم حمایت از مردم بخصوص قشر مستضف جامعه در جهت مقام سازی ساختمان
۶-عدم تربیت نیروهای متخصص و کادر فنی قوی در رشته های مختلف ساختمان سازی مانند جوشکار و
.
۷-توجه بیشتر به بعد کمی کار بجای بعد کیفی کار
۲-مردم
هر چند که بار عمده مسئولیت این امر بر دوش مسئولین است و به این امر در مرحله قبلی پرداخته شد اما نباید همه مسولیتها را متوجه مسولین کرد و خود ما مردم نیز خواسته یا ناخواسته در این امر مقصریم.
فرهنگ واکسیناسیون به خوبی در بین ما جا افتاده است و در این زمینه همیشه پیش قدم هستیم ولی فرهنگ ایمن سازی ساختمان و گوش کردن به نصایح متخصصین این امر هنوز در بین مردم ما جا نیفتاده است اکثرمهندسین عمران با دلسوزی تمام و احساس مسئولیت ساعنها وقت خود را برای طراحی ساختمان با استفاده از جدیدترین اصول و نرم افزارهای کامپیوتری و
صرف می کنند ولی در عمل، مردم و کسانی که مسئول ساختن ساختمان هستند توجهی به این امر نمی کنند.استفاده از شناژ و
.را امری مهم تلقی نکرده و یا به بهانه هزینه آن از آن طفره می روند هر چند که استدلال انان در مورد هزینه شاید درست باشد که در بخش قبلی به آن اشاره شد ولی بسیاری از کسانی نیز که توانایی این کار را دارند نیز به امر توجه نمی کنند حاضرند مبالغ زیادی برای نما و زیبا سازی ساختمان بپردازند ولی برای استحکام ساختمان به هر دلیل اهمیت قائل نمی شوند
رعایت ضوابط دیوار نسبی در ساختمانهای با مصالح بنایی (طبق آیین نامه ۲۸۰۰ برای استحکام ساختمان در برابر زلزله برای نسبت سطح دیوارها به سطح کل پلان در شرایط مختلف ضرایبی مانند ۶درصد و۴درصد و
بیان شده)نیاز به صرف هزینه چندان زیادی نمی باشد ولی برخی بدون توجه به این مهم بدون توجه به تذکرات متخصصین ضخامت دیوارهای مثلا ۳۰ سانتی را به ۲۰ویا حتی ۱۰ سانتی متری کاهش می دهند و صدها مورد دیگر.
با امید اینکه مردم ومسئولین دست در دست هم دهند تا از بروز فجایعی همچون زلزله بم در آینده جلوگیری شود.
ضوابط ایمنی عبور و مرور بهنگام عملیات ساختمانی
1- قبل از شروع عملیات ساختمانی باید مجوزهای لازم بمنظور اجرای عملیات ساختمانی ، انبار کردن مصالح و …. در پیاده روها و خیابانها و سایر فضاهای عمومی و استفاده از تسهیلات عمومی از مراجع ذیصلاح اخذ شود.
2- مسدود یا محدود کردن پیاده روها و خیابانها و سایر فضاهای عمومی برای انجام عملیات ساختمانی ( دپوی مصالح یا نخاله ساختمانی یا قرار دادن ماشین آلات ساختمانی و … ) ممنوع بوده و در صورت ضرورت باید مجوزهای لازم از مراجع ذیصلاح اخذ شده باشد و در اینحالت رعایت مفاد بندهای بعدی ضروری است .
3- وسایل ، تجهیزات و مصالح ساختمانی باید در محلی قرار داده شوند که حوادث برای عابرین و وسایط نقلیه بوجود نیامد و وسایل و مصالح فوق بوسیله احداث دیوارچوبی به ارتفاع 2 متر و رنگ زرد و علایم هشدار دهنده وچراغهای چشمک زن ایمن سازی گردد.
4- در مواردی که نیاز به تخلیه مصالح ساختمانی د رمعابر عمومی یا مجاور آن باشد ، باید مراقبت کافی بمنظور جلوگیری از لغزش یا فرو ریختن ( ریزش ) احتمالی آنها بعمل اید.
5- در مواردیکه پایه های داربست در معابر عمومی قرار میگیرد باید با استفاده از وسایل موثر از جابجا شدن حرکت پایه های آن جلوگیری شود و عبور عابرین پیاده از زیر داربست منع گردد .
6- هنگامیکه بر اثر عملیات ساختمانی خطری متوجه تردد عابرین یا اتومبیلها باشد ، باید با کسب نظر از مراجع ذیصلاح یک یا چند مورد از موارد ایمنی زیر بکار گرفته شود :
الف ) نصب چراغهای چشمک زن در فاصله مناسب از محوطه خطر.
ب) نصب علایم ایمنی و هشدار دهنده و وسایل کنترل مسیر .
ج) ایجاد سازه های حفاظتی بشرح بندهای 13و14و15
7- در صورتیکه عملیات ساختمانی برای بناهای بیشتر از دو طبقه و یا ارتفاع بیش از 8 متر صورت گیرد باید یک راهرو سرپوشیده موقتی ( بشرح بند 13) در راه عبور عمومی در طول ساختمان ایجاد شود برای ساختمانهای دو طبقه و کمتر درصورتیکه هیچگونه مشکلی برای عابرین پیاده ایجاد نکنند( پیاده رو را نبندند) نصب دیوار تخته ای یافنس Fence ( تورسیمی ترجیحاً توری مرغی ) بارتفاع دو متر کفایت می کند .
8- ضمن کسب مجوز لازم جهت حفاری در عرض پیاده رو یا سواره رو ،بر روی محلهای حفاری در معابر عمومی باید یک پل موقت عبور عابرین پیاده با مقاومت کافی با عرض حداقل یکمتر یاعرض پیاده رو ایجاد شود . در صورتیکه حفاری در خیابان صورت گیرد باید موقتاً پلی با مقاومت کافی و باعرض مناسب جهت عبوراتومبیل ایجاد شود. ضمناًدر حین عملیات حفاری چنانچه به تاسیسات شرکتها و سازمانها دیگر و نیز تاسیسات شهرداری خسارتی وارد اید مالک بلافاصله باید موارد را به ارگان ذیربط اطلاع داده و جبران خسارت وارده بعهده وی خواهد بود.
9- در مواردیکه حفاری در زیر پیاده روها ضروری باشد باید قبلاً شمعهای لازم که قادر به تحمل فشار حداقل 600 کیلوگرم بر مترمربع باشد در زیر آن قرار گیرد .
10- شبها کلیه پیاده روها و معابر باید باندازه کافی روشن باشد و برای ایمنی عابرین پیاده چراغهای احتیاط در اطراف محوطه کار نصب گردد.
11- باید از عبور و مرور اشخاص متفرقه در قسمتهایی که بیل مکانیکی یا انواع جرثقیل و سایر وسایل مشابه کار می کنند جلوگیری بعمل اید مگرآنکه اطراف این وسایل باحفاظها و موانع و سرپوشها لازم محفوظ شده باشد .
12- قراردادن بشکه و دیگهای پخت قیر و آسفالت در معابر عمومی ( پیاده رو و خیابان و … ) ممنوع است .
13- برای جلوگیری از خطرات ناشی از پرتاب شدن مصالح و وسایل و تجهیزات ساختمانی در پیاده رو و سایر معابر عمومی و پیرو بند 7 این آئین نامه ، باید سازه ای حفاظتی و موقتی بصورت راهرو سرپوشیده ایجاد شود .
1-13- ارتفاع راهروی سرپوشیده نباید کمتر از 5/2 مترو عرض آن نباید کمتر از 5/1 متر یاهم عرض پیاده رو موجود باشد.
2-13- راهرو باید فاقد هر گونه مانع و دارای روشنایی لازم طبیعی یا مصنوعی دایم باشد .
3-13- سقف راهرو باید توانایی تحمل کلیه بارهای احتمالی وارده و حداقل فشار 700 کیلوگرم بر مترمربع را داشته باشد.
4-13- سقف راهرو باید از الوار به ضخامت مناسب طوری ساخته شود که از زیرش آب و مصالح بداخل آن جلوگیری بعمل اید.
5-13- اطراف بیرونی سقف راهرو باید دارای حفاظ کاملی از چوب یا توری فلزی مقاوم بارتفاع حداقل 2 متر باشد. زوایه این حفاظ را نسبت به کف میتوان حداکثر 45 درجه بطرف خارج اختیار کرد ( با توجه به افزایش ارتفاع ساختمان تا سقف 6 متر افزایش خواهد داشت ).
14- یکی دیگر از راههای جلوگیری از آسیب ناشی از اثر سقوط اشیاء در کارگاه ساختمانی یا مجاورت آن ، سقف موقت و سرپوش حفاظتی شامل توری یا تخته بندی الوار میباشد.
1-14- سرپوش حفاظتی باید چنان طراحی و ساخته شود که در اثر ریزش مصالح و یا ابزار روی آن هیچگونه خطری متوجه افرادی که در زیر آن قرار دارند نگردد .
2-14- پوشش موقت فضای باز ، سقفها و دیوارها باید با استفاده از تخته بضخامت 5/2 سانتیمتر یا معادل آن برای سوراخهای دهانه 45 سانتیمترو تخته بضخامت 5 سانتیمتر یا معادل آن برای سوراخها با دهانه بیش از 45 سانتیمتر صورت گیرد .
15- برای جلوگیری از پرت شدن مصالح میتوان از تورهای ایمنی نیز استفاده کرد . اگر کل ارتفاع ساختمان با تور ایمنی پوشانیده شود بهتر است .
16- از روی معابر و فضاهای عمومی مجاور کارگاههای ساختمانی نباید هیچ باری بوسیله دستگاههای بالابر عبور داده شود مگر اینکه معابر و فضاهای عمومی با استفاده از علایم هشدار دهنده از قبیل سنگربندی ، پرچمهای مخصوص یا چراغهای چشمک زن محدود و مسدود گردد. توان و ظرفیت بالابر بهنگام جابجایی اجسام باید حتماً در نظر گرفته شود.
17- گودبرداری – در عملیات پی کنی و گود برداری میبایست متناسب با عمق گودبرداری از محدوده ساختمان فاصله گرفته و با دیوار حائل چوبی بارتفاع دو متر (به رنگ زرد شفاف ) جلوی سقوط احتمالی گرفته شود در اینصورت باید حداقل 2/1 عرض پیاده رو برای تردد عابرین پیاده آزاد بماند و ضمناً این قسمت از پیاده رو مقاومت و ایستادگی لازم را برای تردد عابرین پیاده داشته باشد.
18- مصالح ساختمانی حتی الامکان در معابر عمومی انبار نگردد و باید بداخل محوطه ساختمان سازی انتقال یابد و در اینحالت باید توسط مسئولان ذیربط مدت زمان دپوی مصالح و مساحت فضاهای عمومی که مالک باید جهت انتقال مصالح بداخل ساختمان اقدام نماید مشخص گردد و پس از اتمام مدت فوق یا استفاده از فضاهای عمومی بیش از مساحت تعیین شده نسبت به اعمال قانون از طریق شهرداری اقدام گردد بطوریکه برای زمان اشغال خط عبوری از خیابان از صاحب ساختمان عوارض گرفته شود و مضافاً اینکه محل اشغال بیش از 5/2 متر نباشد و رعایت حداقل 4 متر عرض عبور جریان ترافیک در یک جهت الزامی است .
19- در صورت دپوی مصالح ساختمانی و … در پیاده روها میبایست حداقل 3/1 عرض پیاده رو جهت تردد عابرین پیاده در منتهی الیه پیاده رو و در مجاورت خیابان اختصاص داده شود در معابری که عرض پیاده رو کمتراز 120 سانتیمتر باشد باید با اختصاص دادن مسیری بعرض حداقل یکمتر به عابر پیاده و تامین آن از فضای موجود بر روی جوی آب و یا خیابان ، راه برای تردد عابرین پیاده در نظر گرفت و تحت هیچ شرایطی پیاده رو بطور کامل مسدود نگردد.
20- هرگاه عملیات ساختمانی در فاصله کمتر از چهل متری کابل فشار قوی خطوط هوایی برق قرار گرفته باشد، عملیات ساختمانی فقط با اجازه نامه کتبی از شرکت برق منطقه ای مجاز خواهد بود.
21- در خصوص رعایت این آئین نامه ، مالک یا ذینفع ساختمان مسئول بوده و در صورت بروز هر گونه حوادث احتمالی که بدلیل ایمن سازی یا عدم رعایت این آئین نامه بوقوع بپیوندد در کلیه مراجع حقوقی و قضایی و … پاسخگو خواهد بود .
22- حوزه معاونت شهرسازی و معماری منطقه ، با توجه به نوع عملیات ساختمانی باید این آئین نامه را به رویت و امضاء مالک یا ذینفع رسانده و طی ضمانت نامه و تعهد وی را ملزم به رعایت آن نماید.
http://www.district22.org/assistants/traffic/roads_safety/safety_engineering/building_construction/index.asp
